Het Pantheon in Rome bezoeken? Info en tips + hoe wachtrijen vermijden
Praktische info voor je bezoek aan het Pantheon in Rome
Veel Romeinse tempels werden afgebroken toen het katholieke geloof de officiële staatsgodsdienst werd van het Romeinse rijk. Het Pantheon in Rome werd echter omgebouwd tot een rooms-katholieke basiliek en daardoor staat het gebouw nog steeds overeind.
Het is zelfs het best bewaarde gebouw uit de Romeinse tijd van alle bezienswaardigheden in Rome en het is het voorbeeld geweest van vele andere pantheons. Denk bijvoorbeeld aan het Panthéon van Parijs en het Jefferson Memorial in Washington, D.C. Hieronder geven we je alle informatie over het Pantheon en we geven je praktische tips voor je bezoek.
Tours & Tickets Rome online bestellen
TIP: Met de Rome Tourist Card kan je eenvoudig deze top attracties (Colosseum, St. Pieter, Vaticaan Museum en Sixtijnse Kapel) reserveren in 1 handige combi zo zie je nog meer tijdens je bezoek aan Rome. Loop de wachtrijen voorbij en laat je ticket zien op je smartphone. Deze kortingskaart geeft ook nog eens 10% korting op alle andere attracties in Rome. (bestel hem hier)
Hoe nog meer geld besparen + wil je graag meerdere bezienswaardigheden in Rome bezoeken?
Inhoud artikel
De geschiedenis van het Pantheon
De bouw
Al in het jaar 27 voor Christus liet Marcus Vipsanius Agrippa een tempel bouwen op het Marsveld in Rome. De tempel maakte onderdeel uit van een complex dat Agrippa liet bouwen na de Slag bij Actium in het jaar 31 voor Christus. Naast het Pantheon werden toen ook de Basilica van Neptunus en de Baden van Agrippa opgetrokken.
Het is niet duidelijk waar het Pantheon in eerste instantie voor diende, maar geschiedkundigen vermoeden dat deze tempel gewijd was aan alle goden. Het Griekse “pan” betekent namelijk “alle” en “theos” betekent “God”.
Verwoestingen
De tempel werd in het jaar 80 na Christus, net als veel andere gebouwen, zwaar beschadigd na een grote brand. Keizer Domitianus besliste toen om het Pantheon te herstellen, maar in 110 brandde het Pantheon opnieuw af nadat het geraakt was door de bliksem. De toenmalige keizer Hadrianus liet het Pantheon vervolgens opnieuw bouwen en besliste om het gebouw toen zijn kenmerkende cirkelvorm te geven.
Van tempel naar kerk
Na de val van het West-Romeinse Rijk in 476 viel het Pantheon in het bezit van de keizers van het Byzantijnse rijk, ook al hadden zij geen macht in Rome. In 609 schonk keizer Phocas de tempel uiteindelijk aan paus Bonifatius IV die besliste om van de tempel een kerk te maken.
De zogenaamde Santa Maria ad Martyres was gewijd aan de heilige maagd Maria en de martelaars. Het bouwwerk is sindsdien altijd in dienst geweest als een kerk en is daardoor ook nooit afgebroken.
Prestigieuze begraafplaats
Sinds de Renaissance werden verschillende belangrijke Italianen ook begraven in het Pantheon. Zo werd onder andere Victor Emmanuelle II, de eerste koning van Italië, en de wereldberoemde schilder Rafaël begraven in het gebouw.
Klik hier om je rondleiding te reserveren
Het verdwenen brons
In de 17e eeuw liet paus Urbanus VIII het bronzen plafond en verschillende beelden in het Pantheon omsmelten om het brons te kunnen gebruiken voor de fortificatie van het Castel Sant’Angelo en voor verschillende andere gebouwen. Het verhaal gaat dat daarnaast Bernini het brons gebruikt heeft voor de baldakijn boven het altaar van de Sint-Pietersbasiliek.
De Italianen waren echter niet blij met het omsmelten van het brons waardoor het gezegde ‘quod non fecerunt barbari fecerunt Barberini’ ontstond. Dat betekent ‘wat de barbaren niet deden, deden de Barberini’. Barberini was de familienaam van Paus Urbanus VIII.
Het Pantheon
Piazza della Rotonda
Het Pantheon ligt aan Piazza della Rotonda, een rechthoekig plein vlakbij het Piazza Navona. In het midden van het plein staat een achttiende-eeuwse fontein die in opdracht van paus Clemens XI gemaakt werd door Fililppo Barignoni. Je vindt er ook de beroemde Egyptische obelisk van farao Ramses II.
Een gigantische constructie
Het Pantheon bestaat uit een rond gebouw met een doorsnede van 43,44 meter. Daarvoor staat een grote klassieke portiek van 34,2 meter breed. Het portiek bestaat uit drie zuilenrijen waarbij de eerste rij uit 8 Korinthische zuilen bestaat en de andere 2 rijen elk uit 4 zuilen. Elke zuil weegt zo’n 60 ton en is afkomstig van een steengroeve in Egypte.
Het fronton
De zuilen ondersteunen een fronton. Op het onderste deel van het fronton staat het opschrift ‘M.AGRIPPA.L.F.COS.TERTIUM.FECIT’, wat zoveel betekent als ‘Marcus Agrippa, zoon van Lucius, voor de derde maal consul, heeft dit gebouwd’. Die tekst werd geplaatst onder keizer Hadrianus en is een eerbetoon aan de originele bouwer.
Het bovenste deel van het fronton werd ooit verfraaid met vergulde bronzen beelden, maar sinds paus Urbanus VIII die liet smelten is er alleen nog een betonnen fronton over. Her en der kan je nog de gaten zien waar de bronzen beelden bevestigd waren.
De bronzen deuren
De deuren aan het Pantheon zijn relatief recente toevoegingen aan het bouwwerk. De enorme deuren van brons werden namelijk pas in de vijftiende eeuw toegevoegd. Wie goed oplet zal zien dat de deuren eigenlijk iets te klein zijn voor het deurkozijn. Dat geeft weg dat de bronzen deuren die je vandaag ziet niet de originele waren.
TIP: Met de Rome Tourist Card kan je eenvoudig deze top attracties (Colosseum, St. Pieter, Vaticaan Museum en Sixtijnse Kapel) reserveren in 1 combi zo zie je nog meer tijdens je bezoek aan Rome. (bestel hem hier) Hiermee bespaar je tijd, geld en maak je het jezelf super eenvoudig tijdens je bezoek aan Rome.
Vakmanschap
Binnen vind je een grote ronde kamer die overkapt wordt door een grote koepel. Die ruimte getuigt van het bouwkundig vakmanschap van de Romeinen. De ronde kamer is namelijk precies 43,44 meter breed en ook exact even hoog. Eeuwenlang was het zelfs de grootste koepel ter wereld totdat de Santa Maria del Fiore kathedraal in Florence werd voltooid in 1436. Het is wel nog steeds de grootste koepel van ongewapend beton.
Kunstwerken
Rondom de centrale ruimte liggen 6 nissen waarvoor steeds twee Korinthische zuilen staan. In de nissen kan je verschillende kunstwerken bewonderen die in de Renaissance aan het Pantheon zijn toegevoegd. In enkele nissen vind je ook de tombes van belangrijke Italiaanse personen.
De oculus
Een weloverwogen opening
In het midden van de koepel kan je de oculus zijn, een gat met een doorsnede van maar liefst 8,7 meter. Die opening is de enige natuurlijke lichtbron in het gebouw. Er wordt gezegd dat de opening in het ontwerp is opgenomen door keizer Hadrianus zodat bezoekers van het Pantheon direct in contact konden komen met de hemel, maar eigenlijk zijn er vooral wiskundige redenen.
De opening zorgt ervoor dat de koepel minder weegt waardoor er geen extra pilaren nodig zijn om de koepel te dragen. Het gewicht van de koepel werd ook verminderd door het gebruik van de 5 rijen cassetten die het plafond sieren. De oculus beschermde het gebouw ook tegen aardbevingen.
Gedragen door stevige muren
De oculus is niet de enige bouwtechniek waarmee de koepel kan blijven staan zonder hulpmiddelen. De muren zijn aan de onderkant bijna zeven meter dik en gemaakt uit het zware gesteente travertijn. Helemaal bij de oculus is de koepel maar 1,2 meter dik en er werd gebruik gemaakt van lichte tufsteen.
Een grote goot
De open oculus zorgt er echter ook voor dat regen naar binnen kan komen. Daarvoor is de marmeren vloer van het Pantheon bedekt met kleine gaatjes en heeft de vloer een lichte helling van dertig centimeter. Zo kan het water gemakkelijk afgevoerd worden.
Het dak beklimmen
In de muren van het Pantheon zijn trappen te vinden waarmee het mogelijk is om naar het dak te klimmen. Tijdens de pinkstermis maakt de lokale brandweer hier gebruik van en worden er rode rozenblaadjes door de oculus naar binnen gegooid ter herinnering aan het neerdalen van de heilige geest over de apostelen.
Openingsuren van het Pantheon in Rome
- Het Pantheon is dagelijks open, behalve op 1 januari, 1 mei en 25 december.
- Het bouwwerk is ook gesloten tijdens de mis op zaterdag om 17u en op zondag om 10u30.
- Elke maandag tot en met zaterdag is het Pantheon open van 8u30 tot 19u30 en op zondag van 9u tot 18u.
- Op feestdagen is het Pantheon open van 9u tot 13u.
Tickets om het Pantheon te bezoeken
Het Pantheon is gratis te bezoeken. Wel is het mogelijk om een audiogids te huren of om de mobiele app te downloaden. Je kan de audiogids online reserveren (een goed idee, want ze zijn soms snel uitverkocht!). Deze gidsen zijn beschikbaar in het Italiaans, Engels, Frans, Duits, Spaans, Portugees, Russisch en Chinees.
Wie het Pantheon met een gids wil verkennen, boekt het beste vooraf tickets voor een begeleide rondleiding online. Een gids geeft je dan alle informatie over het monument en je krijgt leuke weetjes te horen. Een aanrader voor wie geïnteresseerd is in geschiedenis en architectuur!
Boek je gegidste rondleiding door het Pantheon in Rome
Hoe vermijd ik de wachtrijen?
Het Pantheon is een openbaar gebouw en gratis te bezoeken. Er staan daardoor nooit echt rijen bij de ingang, maar het kan er wel druk zijn. Het is wel aan te raden om vroeg naar het Pantheon te gaan wanneer de meeste toeristen nog niet op pad zijn.
Wil je de eventuele wachtrijen toch vermijden en ben je geïnteresseerd in het verhaal van het Pantheon? Boek dan online een gegidste tour door het Pantheon.
Hoe bereik ik het Pantheon?
Te voet
Het Pantheon ligt in het centrum van Rome en is vanaf veel andere bezienswaardigheden goed te voet te bereiken. Zo is het vanaf het Piazza Navona maar vijf minuten wandelen en ben je een kwartier onderweg vanaf het Forum Romanum. Het Colosseum ligt op een half uur wandelen en ook vanaf het Vaticaan is het Pantheon in iets meer dan een half uur te voet te bereiken.
Met het openbaar vervoer
Neem de metrolijn A naar de halte Barberini. Vandaar is het nog acht minuten wandelen naar het Pantheon.
Met de auto
Rome is één van de drukste steden van Europa en het wordt daarom afgeraden om met de auto de stad in te gaan. Daarnaast heeft Rome een Zone Traffico Limitato en dien je een vergunning te hebben om in die zone te rijden. Het Pantheon valt binnen deze zone waardoor je het beste buiten het centrum kan parkeren en met het openbaar vervoer verder kan.
Ligging van het Pantheon op de kaart
Praktische info voor je bezoek aan het Pantheon
- Net als veel andere kerken in Rome moet je voor een bezoek aan het Pantheon je schouders en knieën bedekken en dichte schoenen dragen. Draag dus geen slippers en hemdjes of zorg dat je een sjaal en andere schoenen bij je hebt.
- Vlakbij het Pantheon vind je ijssalon Giolitti, volgens sommigen het beste ijssalon van Rome. Ga na je bezoek aan het Pantheon dan ook zeker een ijsje halen. De rij voor de deur zal je niet missen. Bekijk de ligging.
Waar overnachten in Rome? Onze favoriete adresjes
Op citytrip naar Rome, maar waar moet je nu overnachten? We maakten een compleet overzicht van de leukste adres per prijscategorie en per wijk in Rome. Zo kan je alvast kiezen en jezelf oriënteren.
Word je graag wakker met uitzicht op het Colosseum of met zondagse mis van de Paus op de achtergrond, ontdek hier de verblijven en hotels in Rome per wijk. Wie liever in een budgetvriendelijk verblijf overnacht, vind hier onze favoriete jeugdherbergen in Rome vinden.
- Verblijf in Regola in het prachtige 17de-eeuwse gebouw van Domus Ester. Dit gasthuis biedt klassiek-ingerichte kamers aan. Meer info en boeken.
- Ondanks de ligging vlakbij het Vaticaan zijn er mooie budgetaccommodaties te vinden in de wijk. Verblijf bijvoorbeeld bij de B&B Few Steps from St. Peter. Deze klassieke B&B ligt op zo’n 10 minuten wandelen van de Vaticaanse Musea en biedt kamers met airconditioning en tv aan. Meer info en boeken.
- Het 9Hotel Cesari ligt tussen de Trevifontein en het Pantheon. Dit 3-sterrenhotel is een mooie combinatie van antiek met modern, en biedt kamers met airconditioning, een flatscreen-tv en een Nespresso-apparaat op enkele kamers. Het hotel pakt uit met haar dakterras, waar kan je genieten van uitzicht op de omgeving. Meer info en boeken.
- Wil je overnachten in het historisch hart van Rome? Dan moet je zeker het Campitelli Fascinating Apartment overwegen. Het appartement heeft een huiselijke sfeer, maar ook een unieke uitstraling. Elke kamer heeft zo zijn eigen fascinerend aspect. Meer info en boeken
Filmpje: de rozenblaadjes in het Pantheon op Pinksteren
Benieuwd naar het Pantheon? In deze leuke video krijg je een blik achter de schermen op Pinksteren. De brandweermannen van Rome gooien dan rozenblaadjes door de oculus, een uniek moment! Als je het Pantheon in het echt wil bewonderen, zal je natuurlijk zelf naar Rome moeten reizen!
Download ook je gratis stadswandeling Rome
Ontdek de stad met onze gratis stadswandeling Rome. Ideaal om Rome volledig te verkennen op eigen tempo. Nog meer zien in Rome? Koop onze reisgids Rome met 3 stadswandelingen langs 81 beschreven bezienswaardigheden (+ GPS coördinaten). Eerst uitproberen? Download onze gratis reisgids Rome en ga op pad!